آشتی با جهان یک اجبار است و نه یک انتخاب. بزودی!

John Rogers Herbert

1- بارها گفته ام و با تأکید هم گفته ام که ایران در آستانۀ تحولات بزرگی است و در قبل از سال 92 خورشیدی ما حداقل با یک جمهوری اسلامی متفاوت و حکومت سربراهی مواجه خواهیم بود. علت و دلیل ها گوناگون است که برخی از آن ها را من گفته ام و دیگران هم گفته اند مثل 1)- ذره ای شدن و اتمیزه شدن خطرناک جامعۀ ایران که دیگر ظرفیت گسیختگی بیش از این را ندارد و لاجرم برای جلوگیری از فروپاشی اجتماعی باید بسمت نوعی همگرایی اجتماعی تغییر مسیر بدهد. و نشانه های این همگرایی در حال رویش مبارک و بطئی در لایه های زیرین متن جامعه است. 2)- ترس جدی جمهوری اسلامی از شرایط سیاسی منطقه و اوضاعی که در کشورهای مسلمان و عربی پیش آمده و ادامه دارد. بویژه بعد از سقوط انقلاب دیکتاتوری انفرادی لیبی و بزوال نزدیک شدن انقلاب الیگارشیک سوریه 3)- تهدید نظامی غرب که امروزه بیشتر از هرمقطعی در گذشته جدی و عملی مطرح می شود و شباهتی با تهدیدات قبلی ندارد. هم بدلیل درک دقیق تر پایان ناپذیری تهدیدات اسلام رادیکال از سوی غرب در صورتی که نقطۀ کانونی این تهدیدات (جمهوری اسلامی) کماکان ادامه داشته باشد. و هم بخاطر تجربۀ موفقی - از نقطه نظر منافع غرب- که غرب در لیبی بدست آورده و در حال مزه مزۀ تکرار آن در سوریه است. و...

2- اما همۀ ماجرا این نیست. بلکه وجه نزدیک تر و عنقریب تمهیدات به ماجرای نفت ایران بر میگردد و تحریم های غرب. خوب می دانیم که نَفَس همۀ دولت های حاکم بر ایران در چهل سال اخیر با در آمد های نفتی ایران است که تنظیم شده و می شود. اما -این اما مهم است- قلب دولت های نهم و دهم احمدی نژاد در جمهوری اسلامی مطلقاً با پول نفت تپیده و می تپد. آن هم نفتی گران و با میانگین بشکه ای صد دلار. اینک اما این نفت نعمت با سه نقمت جدی مواجه شده است:

الف- تحریم های بین المللی و بانکی برگرداندن پول های نفت بفروش رفتۀ ایران را با مشکلات پیچیده ای روبرو کرده است که اگر زمزمۀ تحریم های بانک مرکزی ایران هم جدیتر شود به این معضل "حل مشکل و گران بحران" خواهد افزود.

ب- موضوع بعدی اما و در صورت حل بحران نقل و انتقال پول های نفت، مربوط است به بازار نفت ایران و خریداران این نفت. چرا که غرب در حال حاضر تلاش می کند با سه مزیتی که در اختیار دارد خرید و فروش نفت ایران را با ساز و کار طبیعی عرضه و تقاضا فلج کند. آن سه مزیت غرب عبارتند از: 1)- تقاضای پایین جهانی نفت بدلیل بحران مالی و اقتصادی در جهان و رکود ناشی از آن. 2)- توسعۀ سریع تولید نفت عراق با سرمایه گذاری های کلان در صنایع بالا دستی و امید به وارد بازار کردن سریع تولید نفت لیبی. 3)- مازاد ظرفیت تولید عربستان و اینکه این کشور حاضر است تحت شرایط ادامۀ سرکشی های ایران سهم بازار نفت ایران را در بازار اشغال کند.

پ- اما موضوع بسیار مهمتر دیگری هم جمهوری اسلامی را در وضعیت ضعف مطلق قرار داده است. و آن چیزی نیست غیر از اینکه اگر هیچ مانع دیگری هم بر مسیر صادرات نفت ایران نباشد؛ ایران بزودی دیگر قادر به صادرات نفت مؤثری نخواهد شد. زیرا که تحریم های فلج کنندۀ غرب هرگونه توسعۀ صنایع بالادستی تولید نفت در ایران را جلو گرفته و بهره برداری صیانت شده از همین میادین موجود را هم با معضلات لاینحل مواجه کرده است.

3- وضعیت جدیدی که به اجمال گفتم، از نظر آیت الله خامنه ای و الیگارشی روحانی که اختیار مطلق دارند با مسؤلیت صفر مطلق؛ اهمیت درجه اولی ندارد زیرا که از دیدگاه سنت مبنی بر حدیث دینی "هرگاه ثروت و رفاه از در وارد شود دین از پنجره فرار می کند" فلاکت در پیش ِ کشور اولویتی برای نگرانی ندارد و بلکه هم "الخیرُ فی ماوقع است". و همانطور که همۀ روحانیان هم تأکید می کنند بحث چادر و حجاب مهمترین دغدغه است. اما از طرف دولت و محمود احمدی نژاد ماجرا به این سادگی نیست. زیرا که دولت بدون پول نفت یک روز هم قادر به ادامۀ اتوریتۀ خود نیست. انگیزه ها خیلی تفاوت نمی کند در نتیجه ها. اگر فرض قطعی بگیریم که احمدی نژاد جز به در قدرت بودن قبیلۀ خودش هم به هیچ قید منافع ملی پایبند نباشد؛- که هست انشاءالله- نمی تواند هم نقشه های دور و دراز داشته باشد برای موروثی کردن حکومت در قبیله و ایل خودش؛ و هم نسبت به تهدید عنقریب بی پول نفت بی خیال و لا اقتضاء باشد.

4- اینکه گفته ام احمدی نژاد از یکسال پیش تا کنون دنبال لیبرالیزه کردن روابط خارجی ایران است و با مانع سخت آیت الله خامنه ای روبرو  شده است؛ دیگر نمی تواند بیش از این تداوم پیدا کند. و دولت ناچار است بزودی سنگ هایش را با رهبر وا بکَنَد در این مقوله. لذا ما شاهد هستیم که این روزها هرچه پالس منفی از سوی غرب فرستاده می شود در موضوعات مهم و از جمله انرژی هسته ای. یا ناسازگاری هایی که عربستان هر روز بروز می دهد به بهانه های سطحی؛ و کمترین عکس العمل مقابله جویانه را نمی بینند - هم غرب و هم منطقه- از سوی دستگاه دیپلماسی دکتر صالحی؛ مولود همین واقعیت تلخ پیش گفته است که امید بسیار داریم با شیرینی "حکومت مسؤل شدن" جمهوری اسلامی در گام اول! بکام ایرانیان همراه باشد و خواهد بود. البته بعد از تبدیل انقلاب 33 ساله به یک حکومت متعارف؛ راه های رسیدن به آرزوهایمان بسیار هموار و مبارک خواهد بود. به امید آن روز! یا...هو