جمهوری اسلامی ماندن باراک اوباما در کاخ سفید را ترجیح داده است! تحلیل مذاکرات استانبول.

1- مذاکرات هسته ای استانبول 11 ساعت مداوم ادامه داشته است. هیچ مذاکرۀ هیئت به هیئت و رسمی در دنیا و در عرف دیپلماسی بین المللی بیش از دو الی سه ساعت زمان یکباره نمی برد. بنابراین مذاکرات استانبول در 8 - 9 ساعت اضافه نه بصورت رسمی و هیئت به هیئت دو سوی مذاکره؛ بلکه به شکل گفتگوهای کشور به کشور با اولویت جمهوری اسلامی با هر یک از کشورهای عضو 1+5 بوده است. و بدیهی است که مهمترین و طولانی ترین این مذاکرات دوجانبه بین اصلی ترین مدعیان یعنی امریکا و ایران بوده باشد. لذا این حرف جلیلی که با هیئت امریکایی مذاکرۀ دو بدو نکرده است حرف دروغ و ادعایی باطل است.

2- هیئت ایرانی با فریز کردن همۀ سانتریفیوژهای غنی سازی در نطنز و فردو به استانبول رفته است. و در آنجا پیشنهاد مشخص غرب را گوش کرده است. پیشنهاد غرب این بوده است که ایران فردو را تعطیل و اورانیوم بیست در صد را تحویل و امکانات کامل  ادامۀ راهبری رأکتور تحقیقاتی و دارویی تهران را از غرب بگیرد. در مورد غنی سازی 3/5 در صد در نطنز هم مقدار معینی سانتریفیوژ - کمی بیش از حد پیلوت - را حفظ و بقیۀ سانتریفیوژهای موجود را برچیده و بخش عمدۀ اورانیوم 3.5 در صد خود را هم در برنامه ای میان مدت به خارج از ایران منتقل کند. در عوض اما با پذیرش پروتکل الحاقی NPT بغرب اجازه بدهد که بتواند بصورت سرزده این تأسیسات حداقلی غنی سازی در نطنز را بازرسی کند.

3- ایران با تأکید بر اینکه تأسیسات فردو را تعطیل کامل نکند و اگر خواست غنی سازی 3/5 در صد مورد توافق را بجای نطنز در آنجا مستقر کند مجاز باشد؛ بقیۀ شروط غرب را بطور تلویحی قبول کرده و در مقابل خواستار ارائۀ مدلیتۀ پیشنهادی غرب در مورد منتفی شدن کلیۀ تنبهات تحریمی بر علیه ایران شده است تا در ثانی قبول تلویحی پیشنهادات غرب را تصریح کند. این همان طرح گام بگامی است که چند ماه پیش روسیه مطرح کرد از سوی 1+5 ولی در نیمه راه رها شد. غرب اما با این شرط پیشنهاد ارائۀ مدلیتۀ گام بگام رفع تحریم ها را پذیرفته است که تا مذاکرات دور دوم در بغداد ایران فریز بودن کلیۀ تأسیسات غنی سازیش را تداوم بدهد تا جدی بودنش و حسن نیتش را قابل راستی آزمایی بکند. در عوض غرب هم متعهد شده است که از برقراری هرگونه تحریم جدید تا مذاکرات خرداد خود داری کند. بهمین خاطر است که مذاکرات بسرعت به خوشبینی و رضایت دو طرف رسیده و تمام شده است. مذاکرات کشور به کشور هم بیشتر در جهت مفاهمه و شکستن جو انتقام و خصمانۀ فی مابین طرفین انجام شده است و نکتۀ فنی خاصی را تعقیب نکرده است.

4- به این ترتیب هر دو طرف با امیدواری به شروع بده بستان های عملی در مذاکرات بغداد؛ استانبول را بقصد کشورهای متبوع ترک کرده اند. جز این فرمولی که گفتم تقریباً هر آنچه در تحلیل های کارشناسان عنوان شده است نمی تواند سرعت در حصول این توافق اولیه را توضیح داده و توجیه کند. زیرا غرب بویژه امریکا و باراک اوباما فرصتی برای لاس زدن های بیهوده و اتلاف وقت ندارند. از جمله به این دلیل خیلی مهم و مشخص که هیلاری کلینتون تصمیم دارد بعد از شوهرش او باشد که با سیاست خارجی درست و موفقش اوباما و دموکرات ها را برای یک دورۀ دوم دیگر ریاست جمهوری راهی کاخ سفید بکند. لذا تکلیف پروندۀ هسته ای ایران باید بتواند پیروز یا شکست خورده برای دموکرات های امریکایی تا اول ماه سپتامبر به نتیجۀ قطعی برسد. تا اوباما بتواند در تبلیغات انتخاباتی خودش با کارت ایران بازی کرده و از میت رامنی عقب نیفتد. اگر پروژۀ مذاکرات موفق بود که فبها و پیروزی اوباما را تضمین خواهد کرد و اگر هم شکست خورده بود که اوباما هم فرصت داشته باشد به اندازۀ رامنی تند و جنگی تبلیغ کند.

5- اگر در نظر داشته باشیم که جمهوری اسلامی یکبار یک دموکرات (جیمی کارتر) را از کاخ سفید دور کرده ولی از جانشین محافظه کار او (رونالد ریگان) خیری ندیده است؛ بهتر قابل فهم خواهد بود اشتیاق ایران برای نگه داشتن اوباما و دموکرات ها در کاخ سفید. اینکه آیا این فرمول بنفع ایران خواهد شد یا بنفع آیت الله خامنه ای بحث دراز دامنی است که باید مستقل به آن بپردازیم. اما عجالتاً می گویم که اگر برای آیت الله هم نفعی داشته باشد که خواهد داشت اما بیشترین عایدی بنفع ملت ایران و جامعۀ مدنی و رفتن بسوی دموکراسی خواهد بود. زیرا که نفس آشتی با غرب و مشخصاً امریکا جمهوری اسلامی را در مسیر غیر ایدئولوژیک خواهد برد و عرفی شدن و داشتن حکومت مسئول فارغ از صورت بندی یا نام حاکم اتفاق مبارکی خواهد بود در این فضای یخ زده و دود زده در داخل. البته خامنه ای حاکم قابل اعتمادی نیست، اما اگر آشتی با غرب بدست او هم اتفاق بیفتد دستاورد بزرگی است برای ما! یا...هو