دونالد ترامپ: می بینید که دستانم را بسته اند؛ همۀ امیدم به رفیقم خامنه ایست! - تیتر تحلیلی

1- اگر شما هم جزو اکثریت قریب به اتفاق منتقدان پرزیدنت دونالد ترامپ که او را شخصیتی غیر قابل پیش بینی و حتی نامتعادل در عرصۀ سیاست می دانند هستید و از حرف های امروز ترامپ تعجب نکرده اید؛ من باید اعتراف کنم که نه تنها تعجب کردم بلکه همین الان یکی از شاخ های روییده بر سرم را هم با بی رحمی شکستم و آخ سرم می کنم. من حداکثر انتظاری که بعد از سخنرانی ضد جمهوری اسلامی و ایرانی هم ترامپ داشتم ادامۀ همان توئیت هایی بود که بلافاصله بعد از سخنرانیش توئیت کرد و گفت که خیلی ها از سخنرانی و مواضع من در مورد برجام استقبال کرده اند. نه اینکه یکباره بردارد و هنوز 48 ساعت از سخنان بسیار تندش راجع به برجام و رهبران جمهوری اسلامی نگذشته بگوید:

"به نظرم لحن رهبران ایران خیلی اصلاح شده که از مشاهده اش خوشحال شدم. اما نمی دانم که معنایی هم دارد یا نه؟"

2- چون من از خودم می پرسم کدام لحن اصلاح شده را می گوید. خامنه ای که تا کنون موضعی نگرفته است. لحن بقیۀ هیئت حاکمۀ ایران هم علاوه بر شدت نوعی تمسخر و استهزاء ترامپ را هم شامل بود. تازه مگر دعوای ترامپ با رهبران جمهوری اسلامی بر سر لحن و ادبیات گفتاری بود. مگر می شود هیئت حاکمه ای را جنایتکار و تروریست و سرکوبگر و دیکتاتور خواند با آن شدتی که ترامپ - هم در سازمان ملل و هم در صحبت های روز جمعه اش - مورد خطاب و تهدید قرار داد؛ و 48 ساعت نگذشته از تغییر لحن آن ها خوشحال شد!

3- بنظرم اما در مدت 48 ساعت گذشته ترامپ تحت شدیدترین فشارهای بین المللی و داخل امریکا و مهمتر از آن فشار وزرای ارشد کابینۀ خودش مثل تیلرسون و ژنرال متیس و مک مستر - تا حد تهدید به ترک کابینه - قرار داشته است که مجبور شده امروز این عقب نشینی تلخ را بکند. این را به این دلیل هم مطمئنم که اولاً تیلرسون بلافاصله بعد از صحبت های ترامپ با تأکید اطمینان داد که برجام بنفع امریکاست و در آن باقی خواهند ماند و حتی از کنگره هم خواست که نه عجله کنند و نه تند بروند. مضافاً به اینکه شخصی مثل نیکی هیلی نمایندۀ امریکا در سازمان ملل هم - از او بعنوان معمار سخنرانی و موضع ترامپ علیه برجام یاد شده است - مجبور شد بصراحت بگوید که امریکا در برجام می ماند و آنان سعی در بهبود بخشیدن به آن خواهند کرد. حتی فراتر از این اگر مورد تغییر لحن رهبران جمهوری اسلامی موضوعیت هم داشت که نداشت بدیهی این بود که ترامپ منتظر واکنش شخص خامنه ای می شد و آنگاه اگر لحن او تغییر کرده بود اظهار خوشحالی می کرد. و یا نه حداقل صبر می کرد تا روز جمعه تا ببیند اگر شعارهای مرگ بر امریکا و مرگ بر اسرائیل در نماز جمعه های ایران فروکش کرده بود؛ ذوق زدگی ناگزیرش را علنی می کرد.

4- البته بغیر از آنچه که گفتم علایم شکلی مهمی هم نشان می داد که ترامپ مجبور از ادای این جمله تحت فشار کابینه اش شده است: اولاً فیلم مقطع و کوتاهی که از جلسۀ اظهار رضایت ترامپ از لحن اصلاح شدۀ رهبران ایران دیدم کاملاً مشخص بود که هم خود ترامپ و هم ازاطرافیان نشسته در جلسه - بویژه ژنرال متیس - افسرده بودند و از ترامپ - معمولاً - شاداب ظاهری در جلو دوربین ها خبری نبود. و ثانیاً خود ترامپ هم با بسته نگه داشتن دستانش در طول حرف زدن می خواست القاء کند که دستانش را بسته اند. زیرا یکی از مختصات آدم های جاه طلب و جلوه گر و مهاجم استفادۀ مناسب و حداکثری از بادی لنگویج دستان متحرک است و ترامپ در همۀ صحبت هایش - که من دیده ام - از حرکات دستانش حداکثر استفاده را می کرد برای تحت تأثیر قرار دادن مخاطب. در حالیکه در این مصاحبۀ پخش شده او بطور تابلویی دستانش را یا در هم گره خورده یا جمع کرده روی سینه اش نگه داشته بود و از بازکردن دستانش پرهیز عمدی می کرد.

5- اما آیا این استیصال ترامپ در مقابل منتقدان سیاست برجامی اش مرا خوشحال می کند؟ هم آری و هم نه! خوشحالم می کند به این دلیل که هرنوع بخطر افتادن موجودیت برجام را بضرر ایران و بنفع ایدئولوژی زندگی سوز خامنه ای در داخل ایران می دانم. و معتقدم که برجام باید حفظ شود تا بهانه از دست دوگانۀ - بخوان دوقلوی مخرب - ترامپ و خامنه ای که هر دو در صدد تخریب ایران هستند - منظورم نیت و عمد نیست بلکه حرفم راجع به نتیجه است - گرفته شود. و خوشحال نیستم به این دلیل که بر سر عقل آوردن ترامپ فقط نیمی از راه است و اگر خامنه ای مثل همۀ سی سال گذشتۀ رهبریش - که بطور مطلق همۀ فرصت های برنده شدن ایران را به تهدید تبدیل کرده است - اینبار هم از این فرصت استثنایی در همراهی نسبی غرب (اروپا و امریکا) - بغیر از ترامپ - با یک ایران عقلانی استفاده نکند و آن را نیز به تهدید دیگری تبدیل کند چه بر سر ایران و ایرانی خواهد آورد. پناه بر خدا.

6- در این بین البته نقش حسن روحانی و دولتش بسیار تعیین کننده خواهد بود. چه اگر بتوانند - اگر بخواهند می توانند هرچند سخت است - جلو توهم خامنه ای را بگیرند و نگذارند هدیۀ آشتی با دنیای ناشی از رفتار ترامپ به ایران مظلوم را هدر بدهد؛ ایران می تواند از این فرصت عالی منافع زیادی صید کند که هم به توسعۀ ایران کمک می کند و لاجرم به تعدیل رفتار حکومت در داخل هم منجر می شود. عجله کنم و قبل از اینکه رفقای برانداز و دیگر هیچم بیشتر از این بدبین و عصبانی بشوند خبر خوب بدهم و مشتلقم را بگیرم که نارحت نباشند. زیرا من در حد بسیار بدبینم به عقلانیت خامنه ای و تقریباً مطمئنم که او این فرصت را هم خواهد سوزاند. و اگر هم نتواند در کوتاه مدت واکنش انقلابی و حادی نشان بدهد اجازۀ کار مثبتی به روحانی را هم نخواهد داد. و با مماشات و اتلاف وقت دنیا را مجدداً علیه ایران بسیج خواهد کرد.

7- هر چند به روحانی و دولتش هم امیدی ندارم - بحثش بماند برای پستی دیگر - اما چون می دانم که روحانی قصد تعدیل و تغییر دارد و مهارت نسبی هم در جلوگیری از تندروی خامنه ای - بهمان شیوۀ لاک پشتی که قبلاً هم گفته ام - را داراست. و من هم بجز روحانی دستم بهیچ بنی بشری در داخل حکومت بند نیست. لذا رفتار احتمالی خامنه ای در فرصت سوزی جدید را کمی باز می کنم تا روحانی حواسش باشد که خامنه ای نرمش پایدار بکند و نه نرمش قهرمانانه و مقطعی - مثل برجام - که همۀ منافع و خوبی هایش را بنام خود کند و همۀ مضار احتمالی اش را توی سر روحانی بکوبد. و بقول درست ترامپ روح برجام را هم رعایت نکند. البته که خود امریکا هم روح برجام را رعایت نمی کند.

8- بنظرم می رسد که خامنه ای اولاً خودش موضع تندی علیه ترامپ نگیرد. ثانیاً یا از همین هفته و حداکثر از هفتۀ بعد به نماز جمعه ها دستور بدهد که حداقل مرگ بر امریکا را از سبد شعارهای خود کنار بگذارند. البته فکر نمی کنم دستور مستقیم حذف بدهد بلکه تمهیدی که خواهند اندیشید این خواهد بود که به امامان جمعه ووزرای شعار معروف! خواهند گفت که طوری مراسم و خطبه ها را پیش ببرند و مدیریت کنند که نمازگزاران فرصت قطع خطبه ها و شعار دادن را پیدا نکنند. تا بعد از چند هفته مدیریت به این شکل شعار مرگ بر امریکا عملاً حذف شود. در سایر موارد اما خامنه ای به یک خواب زمستانی مصنوعی خواهد رفت تا رصد کند که هر موقع مناسب بود برگردد و با یک رجزخوانی انقلابی همۀ رشته های روحانی در استفاده از این فرصت جدید را پنبه کند. لذا هم برفقای خودمان که امیدشان بنجات ایران از راه ترامپ است بشارت می دهم که اگر هم گل مارادونا با دست را ما می بینیم و اعتراض می کنیم اصلاً خیال شان نباشد که ما غضنفری در خانه داریم که چهل سال است حریفش نشده ایم. و احتمال آرزوی - حتی با جنگ - شما خیلی هم بعید نیست. چه فرقی می کند مسبب ترامپ باشد یا خامنه ای! یا...هو