ترامپ ترسناک است اما بی عرضه نیست: تقابل با حکومت ایران و فشار به مردم عربستان استراتژی خاورمیانه ای ترامپ!

دیباچه:
چنین باور دارم که رهبران پوپولیست اعم از پیامبران عهد قدیم و سیاستمداران عهد جدید دارای اشتراکات ثابت و یکسانی - بویژه در مقطع تبلیغ برای کسب قدرت - هستند که عمده ترین آن ها بشرح زیر است:
الف- این قبیل رهبران با موضعگیری های خود جامعۀ هدف را به دو پارۀ متمایز خیر و شر؛ سفید و سیاه؛ انقلابی و ضد انقلابی و ... تقسیم و رودررو می کنند. و از این راه دربخشی از جامعه عشق و مرید می خرند و در بخشی دیگر نفرت و دشمن قطعی.

ب- رهبران پوپولیست مسایل پیچیده را ساده و مسایل ساده را پیچیده جلوه می دهند تا از این راه بتوانند توده های ساده - اکثریت همۀ جوامع قدیم و جدید - را تحت تأثیر سادگی راه حل مشکلات آنان و پیچیدگی - بخوان پدرسوختگی - دشمنان این سادگی - بخوان نخبگان علمی و تجربی - قرار بدهند و می دهند.

پ- رهبران پوپولیست هیچگاه وارد جزییات راه حل های خود برای حل مشکلات مخاطبان نمی شوند و فقط رئوس این راه حل ها را طوری کلی عنوان می کنند که امکان مانورهای بعد از کسب قدرت را مسدود نکنند. در جوامع قدیم پیامبران با استفاده از موجودی فرازمینی و ماورایی این پنجرۀ مانور را تعبیه می کردند و در دنیای جدید با استفاده از توده های مردم این امکان مانور - بعد از به قدرت رسیدن - را تمهید می کنند. به این معنا که پیامبران از همان ابتدا خودشان را "واسطۀ برگزیدۀ خدا" معرفی می کردند که دیگر حرف و حدیثی نباشد اگر بعد از تصاحب قدرت مواضع متناقض و حتی ضد مواضع قبلی را اتخاذ کردند. چون پاسخ روشن بود: "منِ پیامبر یک واسطه ام و این خداست که دیروز اینطور می گفت و امروز برعکس آن را فرمان می دهد." اما در دنیای جدید رهبران پوپولیست اول یک خصوصیت همه گیر و تابو در بین مردمان هدف را مثل نژاد، مذهب، رنگ پوست، جغرافیای سکونت، ملیت و ... را برجسته کرده و به بر گزیدگی آنان نسبت می دهند. و سپس مدعی می شوند که"من برگزیدۀ آرای شما - دارای آن ویژگی برتر و غیر قابل خدشه - هستم و به اعتبار این برگزیدگی دارای شأنی برتر شده ام و لازم است به تشخیص خود عمل بکنم و تناقض های ظاهری احتمالی در حرف و عملم؛ نه تنها تناقض نیست؛ بلکه صورت همان خواستۀ شما از راه حلی دیگر است". و عنصر دقیق غیر قابل پیش بینی بودن رهبران پوپولیست در همینجاست که نطفه گرفته و رشد می کند. البته این ترفند پوپولیست ها - بعد از به قدرت رسیدن - جواب موافق کاملی از سوی مردم نمی گیرد و مردم اجرای وعده های رهبر پوپولیست را در عمل هم می آزمایند و بسته به تحقق یا عدم تحقق آن وعده ها کم کم از او فاصله می گیرند یا در اردوی او باقی می مانند. پاسخ رهبران پوپولیست ناکام به وعده ها معمولاً به جنگ میهنی می انجامد تا با بحرانی نشان دادن شرایط حاضر از اصرار توده ها به وعده ها جلوبگیرند و نخبگان معترض را هم در مقابل "خطر جنگ و دفاع از جان و ناموس و ارزش های همگانی" خلع سلاح بکنند و می کنند. 

ت- سه مشخصۀ بالا از مهمترین شاخصه های رهبران پوپولیست است؛ اما بدیهی است که عوامل کمتر مهم بسیاری را هم می توان بر شمرد برای خصوصیات رهبران پوپولیست که بدلیل تنگی جا و غیر لازم بودن برای هدف این مقاله از آن می گذرم. با این افزودۀ مهم که نوع شخصیت خود رهبر پوپولیست هم یکی از عناصر اصلی لازم است که باید دارای نبوغ ذاتی و سخنور بودن و قدرت ساده سازی مسایل پیچیده و هر آنچه که کاریزمای شخصی نامیده می شود باشد.

1- مقدمۀ بالا را از این جهت نوشتم که اولاً نوع نگاه خودم به خصوصیات رهبران پوپولیست را بنمایانم تا تحلیلم با مشخصات فکریم ارزیابی شود و مهمتر از آن علت اعتراضات صورت گرفته بعد از انتخابات اخیر امریکا را توضیح بدهم و آن را ناگزیر اثبات کنم. زیرا بدلیل انقلابی بودن - کم یا زیاد - همۀ رهبران پوپولیست و ایجاد دو قطبی شدید دیو و دلبر در جامعه؛اعتراض و تنش - کم یا زیاد - همواره همراه انتقال قدرت به رهبران پوپولیست بوده و است و خواهد بود. اگر ترامپ انتخابات را می باخت قطعاً اعتراض ها و تنش های موجود هم زیادتر بود و هم خشن تر و هم با دامنه ای وسیعتر. حالا با این توضیح می خواهم وارد بحث اصلی پیش بینی رفتار غیرقابل پیش بینی دونالد ترامپ بشوم و امیدوارم این حدس و گمان مبتنی بر بینش و تجربه ام اعتبار بعدی هم بیابد - غیر از گزینۀ جنگ - زیرا بسیار زیاد سخت است که رفتار دونالد ترامپ در قامت ریاست جمهوری امریکا را با داده های کلی تا کنونش پیش بینی کرد.

2- اول اینکه دونالد ترامپ اغلب خصوصیات شخصیتی رهبران پوپولیست را دارد و هم از این خصوصیت خودش در بردن ریاست جمهوری هم استفاده کرده است. او البته دو خصوصیت ناهمطراز با زمانه و جغرافیای زیستش امریکا را پررنگ ندارد. یکی کمتر ایدئولوژیک بودن اوست که ایدئولوژیک بودن یکی از مهمترین ویژگی های رهبران پوپولیست است. و دیگری اشراف او به تثبیت ارزش های امریکایی در یک سیستم دویست و پنجاه ساله است که او می داند نمی تواند این سیستم قوام یافتۀ تاریخی را نادیده گرفته و چونان رهبران پوپولیست جوامع قدیم یا جدید توسعه نیافته یکه تاز عمل کند. لذا از جمیع مواضع تاکنون ابراز شده اش می توان سیاست خارجی او را فرمول بندی کرد - من برخلاف اکثریت تحلیلگران او را نگاه بدرون نمی دانم و معتقدم که سیاست خارجی اولویت او خواهد بود تا بتواند از طریق آن سیاست "نگاه بدرون" وعده داده اش به امریکائیان را عملی کند. فشرده ترین فرمول سیاست خارجی ترامپ عبارت خواهد بود از :

"شراکت با حوزۀ تمدنی اروپای سفید؛ سازش با حوزۀ تمدنی اروپای اسلاو، مهار حوزۀ تمدنی کنفسیوسی و بالاخره تقابل با حوزۀ تمدنی اسلامی و مهربانی اربابانه با بقیۀ خرده تمدن های افریقایی و امریکای لاتین و امثالهم.

3- این فورمولی که گفتم شاکلۀ اصلی و استراتژیک سیاست خارجی دونالد ترامپ خواهد بود که تاکتیک های مختلف و البته تا حد امکان قابل انعطاف آن را در دستگاه های حزبی و کنگره و دستگاه های نظامی و سیاسی مختلف داخل امریکا به مباحثه و تنظیم خوهد گذاشت. بعبارت دیگر دونالد ترامپ با اروپا شراکت خواهد کرد هرچند همواره به آنان یادآوری خواهد کرد که حرف آخر مختص امریکاست. با روسیه سازش خواهد کرد با این شرط قطعی که طرف قلدرتر و دست بالاتر امریکاست. چین را مهار خواهد کرد با این هشدار و اخطار همیشگی که مهد دانش و تکنولوژی جدید امریکاست. و بالاخره با کشورهای مسلمان مقابله خواهد کرد با این زورگویی که دولت هایی پاداش خواهند گرفت که اولاً خودشان فرقه ای و مذهبی و اسلامی نباشند و ارزش های امریکایی را پذیرفته باشند و ثانیاً مشروط به اینکه هر نوع اسلام سیاسی را ممنوع و سرکوب کنند و ارزش های تمدن جدید را گسترش بدهند.

4- بسیاری از تحلیلگران محتمل خواهند گفت که امریکای ترامپ قادر به پیاده سازی این استراتژی نخواهد شد. زیرا در عمل و تاکتیک ها هزاران مشکل و شاخه های فرعی و بده بستان های جهانی وجود دارد و رؤیای امریکایی ترامپ را به کابوس او تبدیل خواهد کرد. اما من با احتیاط مستدل چنین اعتقادی ندارم. و ضمن اینکه موانع بسیار و سختی های بسیار راه ترامپ را قبول دارم و قطعاً هم می پذیرم که او بهمۀ خواسته های حداکثری خود نخواهد رسید. اما در مجموع معتقدم که امریکا هنوز توان دیکتۀ انشای خود از جهان را بدیگر کشورهای جهان دارد. یک دلیل بسیار ساده و دم دستی اش این است که امریکا توان تحریم همۀ کشورهای جهان را دارد و در مقابل هیچ نه تنها کشوری بلکه گروه کشورها با هم هم توان تحریم امریکا را ندارند. این چیزی بود که حتی خود دولت امریکا هم متوجهش نبود و بر سر تحریم های فلج کننده بر ضد جمهوری اسلامی آن را کشف کرد. زیرا دید که برای تحریم هر کشوری نه نیاز به تصمیم سازمان ملل دارد و نه نیاز به هماهنگی و التماس بدیگر کشورها. و فقط کافی است که خودش بتنهایی تحریم هایی را تصویب و اعلام کند تا دیگران از ترس تنبیه شدن از سوی امریکا به بهانۀ نقض تحریم ها آن تحریم ها را رعایت کنند.

5- دونالد ترامپ آن رییس جمهوری نخواهد شد که در چند جملۀ آشتی جویانه اش بعد از پیروزی گفت. بلکه او رییس جمهور مصمم و قلدری خواهد شد که از تبلیغات انتخاباتی اش می آید یکه بزن! و لطافت طبعش هم فقط برای ارزش های سیستم و کسب رضایت کنگرۀ با اکثریت جمهوری خواه خواهد ماند. بعبارت دیگر ترامپ نه تابع محض کنگره و حزب خواهد شد و نه یک رییس جمهور شورشی. او خواهد توانست حزب جمهوری خواه را متقاعد به همراهی با اکثریت نظرات شخصی خودش بکند. البته که جانب احتیاط را از دست نخواهد داد چون او از نظر قدرت وتوی آرای کنگره از باراک اوباما هم ضعیفتر خواهد بود. و اگر جمهوری خواهان کنگره با طرحی از او همراهی نکنند؛ چون هم همۀ دموکرات های مخالف ترامپ را دارند و خودشان هم اکثریت کنگره را. لذا هر مخالفت جمهوری خواهان با ترامپ بلافاصله به حدنصاب دو سوم آرای سناتورها خواهد رسید.

6- در منطقۀ خاورمیانه اما اولویت او مقابله با حکومت ایران و همزمان مقابله با مردم عربستان سعودی است.  چون در ایران حکومت مذهبی تر از ملت است و در عربستان ملت مذهبی تر از حکومت. هرچقدر از حکومت ایران خواهد خواست و تحت فشار قرار خواهد داد که مردم را در سبک زندگی آزاد بگذارد از عربستان خواهد خواست که مردم را در همین سبک اسلام وهابی مهار کند. عشق ترامپ در خاورمیانه ژنرال السیسی مصر خواهد بود و بنظرم مهمترین پاداش های ترامپ به مصر خواهد رسید. ترامپ می داند که همین حالا هم که فقط آوازه اش پیچیده بسیاری از اهداف ترسناکش کشورهای مختلف را به تکاپو انداخته است. لذا در مدت باقی مانده تا رفتنش به کاخ سفید تهدید دیگری را نه مطرح و نه تکرار خواهد کرد - بویژه در مورد اروپا و چین - زیرا می داند که باید غافلگیرانه و سریع عمل کند بمحض تحویل گرفتن قدرت. و اگر وقت کشی و تذبذب نشان بدهد کشورهای مهم فرصت فن بدل زدن به اقتدار فعلی ساختار جهانی بمحوریت امریکا را پیدا می کنند و دیگر شرایط اربابی او فشل می شود و نمی تواند استراتژی همه جانبه اش را پیاده کند. البته که این شامل تقابل با تمدن اسلامی - از منظر او توحش اسلامی - نخواهد بود و او هم در این حوزه مصمم است و هم توانا در هر شرایطی. در مطالبی اگر عمری بود و حوصله ای ریز خواهم شد به ترسناکی آدم های نزدیک آمده اش و این تز اقتصادی مداخلات جهانی اش که می گوید: "امریکا نقد هزینه نخواهد کرد به امید سود نسیه. بلکه امریکا از جیب میزبان خرج خواهد کرد به امید سود بیشتر در دراز مدت برای امریکا. و این  برداشت بنظرم سطحی را خیلی جاها دیدم که موضع ترامپ را ترجمه کرده اند که ترامپ نمی خواهد در جهان دخالت کند. در حالی که او می گوید هم دخالت خواهم کرد و هم هزینه اش را از خودتان نقد خواهم گرفت با قلدری!

7- اینکه نوشتم فهم بی طرف من از موضوع است و لاجرم ترجیح و عدم ترجیح خودم را داخلش نکرده ام و نمی کنم و فقط آرزو می کنم که ایران در معرض خطر قرار نگیرد چه به بلند پروازی ترامپ و چه بحماقت خامنه ای. و در هر صورت هر گزندی به ایران ترکیبی از این دو خواهد بود. و پناه بر خدا! ترامپ مرا نمی شناسد که به او التماس بیهوده کنم. اما خامنه ای که بدو زبان همزبانم است را می توانم خطاب کنم که بیا از خر شیطان پائین. یا...هو