دیوید کامرون و امامعلی رحمان در راه درست : ریش مذهبی و حجاب و تندروی ممنوع !

1- دیوید کامرون نخست وزیر تازه پیروز شدۀ بریتانیا نطق مهمی کرده و سیاست های اجتماعی مورد نظرش در مورد مبارزه با تندروی مذهبی (اسلامی) را اعلان کرده است. او نقل به مضمون چنین گفته است: "فقط اطاعت از قانون و اجرای آن کافی نیست و شهروندان بریتانیا باید هنجارهای جامعه را نیز رعایت کنند و من به این سمت خواهم رفت". منظور کامرون کاملاً روشن است. او می گوید مهاجران و پناهندگان به بریتانیا نباید اجازه داشته باشند هم از امکانات انگلیس استفاده بکنند و هم رسم و رسوم قبیلگی خود را در جامعۀ ما وارد، حفظ و گسترش دهند. بعبارت دیگر او خواستار این شده است که همۀ مهاجران و پناهندگانی که خواستار پذیرفته شدن از سوی بریتانیا و ماندن در این کشور هستند باید مجبور باشند که با ارزش های مدرن فرهنگی میزبان جدید خود هم ادامه دهند. بدیهی است که درخواست کامرون برای دخالت در زندگی خصوصی و زیست شخصی مهاجران با شیب خیلی ملایمی قابل پی گیری خواهد بود و مخالفت سازمان های حقوق بشری و حتی بسیاری از شهروندان اصلی بریتانیا را هم خواهد برانگیخت. ضمن اینکه بریتانیا مجبور خواهد شد اولاً در این جامعه پذیر کردن مهاجران سرمایه گذاری های آموزشی و تربیتی زیادی را بگنجاند و ثانیاً فرصت های برابر پیشرفت و دستیابی به موقعیت های مساوی برای مهاجران و مقیمان را در دستور کار قرار بدهد.

2- در ورژنی دیگر اما امامعلی رحمان رییس جمهور تاجیکستان دستور مشابهی صادر کرده و آن را تا حد قانون مدون هم پیش برده است. دولت تاجیکستان تصمیم گرفته است تا هرنوع حجاب و ریش مذهبی را قدغن و حتی نام های پررنگ مذهبی بر روی نوزادان را نیز ممنوع کند. دولت تاجیکستان اجرای این ضوابط را هم آغاز کرده و تعدادی ریش و حجاب هم تراشیده و پروژه در حال پیاده سازی است(اینجا). من موافق تصمیم هر دو سیاستمدار هستم و معتقدم که بدون مبارزۀ شکلی با مظاهر عقب مانده و واپس گرا پیش بردن مدرنیته از راه های ظاهراً دموکراتیک و اقناع معنوی درمورد آدم های دچار عصبیت مذهبی نشدنی و در بهترین حالت بسیار بطئی و خسارت بار خواهد بود.

3- قدیمی ترهای شما خوانندگان از مواضع تفکری من آگاهی کافی دارید چون بارها آن را ابراز داشته ام. اما برای خوانندگان تازه مجدداً فرموله شدۀ آن را می نویسم:

الف- من معتقدم که "انسان معیشتی" - بتعریف هرم مازلو بی نصیب از دستیابی به نیازهای اولیه - انسان طراز حقوق بشر بمفهوم سیاسی و رایج آن نیست و فقط انسان مرفه نسبی حق برخورداری تمام و کمال از اعلامیۀ جهانی حقوق بشر را دارد. لذا و از این راه جوامعی که درصد قابل توجی از انسان های مرفه - حداقل 60 درصد کل جمعیت - را نداشته باشند با معیارهای دموکراتیک - هر نفر یک رأی. آن هم مستقیم و بدون ساز و کارهای حزبی رشد یافته (مثل ایران) - نباید و نمی توانند اداره شوند.

ب- من که خودم را هم یک توده می دانم برای توده های مردم احترام ویژه ای قائل هستم و معتقدم که خرد جمعی توده برخاسته از حس زندگی خواه و پیشرفت خواه آنان هیچگاه اشتباه نمی کند. اما مشروط به اینکه مغزشان و ذهنشان بطور پیشینی مورد دستکاری از بیرون قرار نگرفته باشد. اما کدام انسان (توده) است که ذهنش توسط صاحبان زر و زور و تزویر دستکاری نشده باشد. در یک مثال ساده می توانم بگویم که روحانیان مرتجع خودمان زیاد دم از فطرت (همان حس توده) انسانی می زنند. منتها اینان از فطرتی حرف می زنند که بطور پیشینی و توسط دین و مذهب خودشان دستکاری شده و بکارتش را از دست داده است. بنابراین معتقدم که توده های مردم قبل از اینکه محکوم به نفهمی و عقب ماندگی و کودنی و انواع اتهامات و توهین های مرسوم قرار بگیرند نیازمند تربیت از راه آموزش هدفمند هستند که بخشی از آن لاجرم باید سختگیرانه و تحمیلی باشد. بعبارت دیگر من صغیر بودن توده های تربیت نشده و آموزش ندیده را قبول دارم اما کودنی و محکوم بودن آنان را نمی پذیرم. و از این راه هیچگاه توده های مردم را قابل سرزنش بخاطر اعمالی که انجام می دهند نمی دانم و دولت ها را مقصر این عقب ماندگی متصورم.

4- این نسخه ای که دو رهبر در دو سوی طیف انتهای مدرنیتۀ و پیشرفت حاضر (کامرون و بریتانیا) و منتهای سنت و عقب ماندگی حاضر (امامعلی رحمان وتاجیکستان) در یک مقطع زمانی به آن رسیده اند را بسیار حیاتی و مثبت می دانم. و معتقدم که این راه اگر سرلوحۀ همۀ کشورها - بغیر از جمهوری اسلامی ایران که در راه برعکس عمل کرده و می کند - قرار بگیرد - و بنظرم قرار خواهد گرفت - تنها راه میان مدت دنیا برای خروج از چرخۀ تروریسم و خشونت های مذهبی است و خواهد بود. اینکه کشورهای پیشرفته چگونه با تز جدید کامرون برخورد و عمل خواهند کرد مورد بحث من نیست زیرا اینان خوشان سازوکارهای مناسب را پیدا کرده و اصلاحات مورد نظر نخست وزیر بریتانیا را اعمال خواهند کرد. یا بهتر گفته باشم مجبورند اعمال کنند. اما در مورد نسخۀ تاجیکی قضیه ملاحظاتی بشدت تعیین کننده وجود دارد که باید رهبران سکولار و میهن پرست جوامع مسلمان در نظر داشته باشند.

5- و آن این است که این مبارزه با تحجر مذهبی و از کار انداختن نشانه های شکلی آن را طوری با میانه روی و اعتدال انجام بدهند که باعث وحشت دینداران و متدینان سکولار جوامع خود نشوند؛ و آنان را به ترس "از دست دادن هویت مذهبی" تهدید نکنند. کاری که محمد رضاشاه در ایران کرد و باعث انقلاب و فروپاشی شد. بعبارت دیگر چه در خود قوانین سختگیرانه و مهمتر از آن در هنگام اجرای آن باید چنان دقیق و ظریف رفتار کنند که باعث ترجمه به دین ستیزی و لاجرم وحشت در بدنۀ اصلی جوامع شان نشود. خوشحالم که رییس جمهور یک کشور فارسی زبان شروع کنندۀ این پروسۀ خوب است و مطمئنم که تاجیک های همشهری ایران بزرگ - و بدلیل تمدن روادار ریشه دار مشترکمان - هم موفق خواهند شد و هم تصمیم درست در زمان و مکان درست گرفته اند. با درود به آنان! یا...هو