رأی تمرد در ایران؛ جنبش تمرد در مصر: اسلام سیاسی نمی خواهیم! دو رویداد همپوشان و مبارک.

1- نقل قولی دیدم از سید محمد خاتمی که در جایی به حسن روحانی گفته است که "شما از من هم لیبرال تر هستید". این حرف خاتمی حرفی از روی باور و منطبق بر واقعیت است. و من هم قبلاً گفته ام که روحانی - یا بهتر گفته باشم تفکر مربوط به هاشمی رفسنجانی و یارانش - خواهان جایگزین اسلام - شیعه - عرفی بجای اسلام شرعی آیت الله خامنه ای هستند. بعبارت دیگر این نحلۀ فکری به این نتیجه رسیده اند که اسلام سیاسی بمعنای حاکم کردن فقه و شریعت مذهب شیعه به عرصۀ عمومی جامعه جواب نداده است و باید حکومت ایران را شریعت زدایی کنند و بجای جمهوری اسلامی یک حکومت عرفی بریاست روحانیان تشکیل بدهند؛ که بطور طبیعی بخشی از حکومت هم از مسلمانی حاکمان تغذیه خواهد کرد. زیرا مذهب بخش فربهی از عرف جامعه را هم تشکیل می دهد.

2- هنگامی که بهار عربی اتفاق افتاد همۀ تحلیلگران و مفسران چه قلمفرسایی هایی کردند و گفتند که تحولات کشورهای عربی از جنبش سبز ایرانی الگو گرفته اند و من مخالف بودم. زیرا معتقد بودم که اگر وقایع عربی را بشود با مدلی ایرانی اینهمانی کرد بیشتر با انقلاب 57 ایران شباهت دارند تا با جنبش سبز. استدلالم هم این بود که شورش های عربی علاوه بر علت پیدایی اقتصادی آن علیه دیکتاتوری های سکولار و مدرن که حکومت هایی بغایت با ثبات هم بودند - مثل حکومت شاه در ایران - انجام گرفته است. در حالیکه جنبش سبز علیه حکومتی انقلابی و مذهبی و واپس گرا و بشدت بی ثبات بجریان افتاده است. اینک اما از آن همه مفسر و تحلیلگر حتی یکنفر هم به صحنه نیامده است که بگوید جنبش تمرد در مصر الگویی بی بدیل است از جنبش سبز ایران. زیرا که بمانند جنبش سبز، جنبش تمرد نیز علیه یک حکومت ناپایدار انقلاب - دینی بوقوع پیوسته است. بنابراین ناچار شدم بازهم این کاستی را جبران کنم و ضمن نوشتن از این تشابه میمون به این نکته هم اعتراف کنم که چقدر حسرت خوردم از نامگذاری زیبای مصری ها بر روی جنبش خودشان و همانقدر تأسف خوردم به جامعۀ سیاسی خودمان که حتی در انتخاب واژه های رسا نیز به بلوغ کافی نرسیده اند.

3- درست است که مصری ها به این دلیل که زبانشان عربی است از واژۀ "تمرد" استفاده کرده اند برای نامگذاری جنبش شان؛ اما "تمرد" در زبان فارسی هم واژۀ مهجوری نیست. و از آن مهمتر ما هم با حاکمانی روبرو بودیم که زبان رسمی شان عربی است و با واژه های نچسبی مثل "نافرمانی مدنی" و از این قبیل ارتباط برقرار نمی کنند. در حالیکه واژۀ "تمرد" علاوه بر آشنایی خشن در نزد حاکمان در نزد توده ها هم بلافاصله فهمیده می شود و آنان را به همذات پنداری می رساند. مضافاً به اینکه کلمۀ تمرد خشن و به اندازۀ لازم بار اعتراض محکم و قاطع و سر پیچی از حکومت را القاء می کند.

4- اما همۀ این مقدمات را چیدم که به این نوید برسم که مردم ما هم علاوه بر جنبش تمرد تحت عنوان جنبش سبز چهار بار دیگر هم رأی تمرد داده اند و آرایشان جز بمعنای نخواستن اسلام سیاسی نبوده است. در 76 که خاتمی را انتخاب کردند تمرد از انتخاب ناطق نوری بود که نمایندۀ اسلام سیاسی بود. سال 84 که احمدی نژاد را انتخاب کردند تمرد از انتخاب هاشمی بود که در نزد عامه نماد اسلام سیاسی بود. و در 92 روحانی را انتخاب کردند که تمرد از جلیلی و کل اصولگرایان بود که نمایندۀ اسلام سیاسی بودند. زمان نشان داد که مردم درست انتخاب کرده بودند در دو مورد سپری شده راجع به خاتمی و احمدی نژاد. اما مشکل در آنجایی پیدا شد که هم خاتمی و هم احمدی نژاد خودشان هم ایدئولوژیک بودند. خاتمی هرچند موافق اسلام سیاسی به خوانش اصولگرایان (جناح راست) نبود اما خودش مبلغ و مدافع نوعی خوانش دیگر از اسلام سیاسی (جناح چپ) بود. در حالیکه احمدی نژاد که با هر دو خوانش این دوگونه اسلام سیاسی مخالف بود خودش در نقش پیامبر و سازندۀ ایدئولوژی انسان کامل و خرافی ظهور یافت.

5- بنظرم می رسد اما انتخاب روحانی اگر چه در ظاهر به رادیکالی آن دو (خاتمی و احمدی نژاد) در مقابل اسلام سیاسی (آیت الله خامنه ای) نیست اما عملاً چون اعتقاد به جامعۀ غیر سیاسی دارد از آن دو مؤثر تر و بهتر در خواهد آمد در دور کردن ایران از اسلام سیاسی. چون همانظور که گفتم هاشمی و نزدیکان او از همان زمان تشکیل کارگزاران سازندگی هم لیبرال تر از سایرین و غیرسیاسی تر از دو جناح چپ و راست اسلامگرا می نمودند و ظاهر می شدند. تا جائیکه بعداً از زبان اعضای تکنوکرات کارگزاران سازندگی با جسارت شنیدیم که از بکار بردن مسلمانان لیبرال در مورد خودشان ابایی نکردند و نداشتند. حسن روحانی هم از این نحلۀ فکری است و البته چاره ای هم ندارد غیر از اسلام زدایی سیاسی از حکومت ایران اگر بخواهد به نیمی از وعده هایش هم عمل کند حد اقل.

6- آرزو می کردم که کاشکی ما هم مثل مصر فقیر بودیم و درآمد سرشار نفت نداشتیم تا زودتر از این ها بحساب روحانیان اسلامگرای بی عرضه می رسیدیم. اما غصۀ گذشته را خوردن کار بیهوده ای است و امیدوار باشیم که "رأی تمرد" بار سوم ما هم به اندازۀ جنبش تمرد مصری ها مؤثر بشود در دور کردن سایۀ شوم اسلام سیاسی از زندگی مسلمانان. البته خیلی آرزوی محالی هم نیست و آنچه که مسلم است وقایع مصر و انتخابات ایران در پس زمینۀ وحشت از جنگ های درون دینی شیعه کشی و سنی کشی بشدت پیش رونده و هولناک آخرین مشروعیت های اسلام سیاسی را خواهد زدود و دیری نخواهد پائید که نام حکومت ها هر چه باشد و نام حاکمان هرکه؛ از شریعت بعنوان مبنای سیاست اثری نخواهد ماند. این حرف زیبای بشار اسد را هم فراموش نکنیم که با چه غیظی گفته است محکوم به سقوط بودن حکومت های دینی را. او البته این حرف را هم بخاطر مخالفان خودش گفته و هم بخاطر سقوط مرسی. اما شک ندارم که نیم نگاهی هم به یار و پشتیبانش آیت الله خامنه ای داشته است و انتخابات ایران. زیرا قبلاً هم نوشته ام که درست است که اسد ماندنش در این دوسال را به خامنه ای هم وامدار است. اما اگر موضوع ایران ضد غرب و حزب الله لبنان و خامنه ای نبود؛ اصلاً غرب و اعراب با اسد مشکلی نداشتند که بخواهند برش بیندازند. یا...هو