برکناری مرسی در مصر غیر دموکراتیک ولی درست بود! و بسیار بنفع ایران آزاد است.

Count Lepic and His Daughters

1- خنده دارترین تحلیل و تفسیر از وقایع اخیر مصر را مفسران و روشفکرانی بدست داده اند که این تحولات را تحت پارادایم دموکراتیک صورت بندی کرده و آن را پیروزی دموکراسی بر تئو کراسی معرفی کرده اند. در حالیکه وقایع مصر و طبق ارزش های شناخته شدۀ دموکراسی های مستقر در غرب یک عمل صد در صد غیر دموکراتیک بوده است. زیرا بقول ظریفی دموکراسی را در صندوق های رأی بنمایش می گذارند و نه با شورش در کف خیابان. اینکه شما رییس جمهوری را که یک سال پیش و در جریان رأی گیری آزاد انتخاب شده است بزور اسلحه از قدرت برکنار کنید کمترین توجیه دموکراتیک ندارد و ضد آن است.

2- پس بنابراین می توان نتیجه گرفت که حرکت اخیر در مصر یک واپس گرایی و ضد ارزش های دموکراتیک است یا نه؟ من که مدافع سرسخت برکناری مرسی بودم و هستم پاسخم به پرسش فوق منفی است. بنظرم اما مغلطه زمانی نطفه بسته است که ما اولاً دموکراسی را بد معنا کرده ایم و ثانیاً دموکراسی بعنوان یک روش اجرایی پسا لیبرالیسم و برای انسان لیبرال را به پیشا لیبرالیسم از سویی و بهر نوع انسان غیر لیبرالی از جانب دیگر را هم فروکاسته ایم. بعبارت دقیقتر دموکراسی روشی برای حکومت کردن انسان های لیبرال است و هر انسانی که  بطور پیشینی لیبرال نشده باشد حق استفاده از روش دموکراسی برای در دست گرفتن قدرت سیاسی و حکومت را ندارد.

3- انسان لیبرال اما چه تعریف همه شمولی دارد؟ ساده ترین معنای مفهومی برای لیبرال را واژۀ دو حرفی "من" می دانم. به این معنا که انسان لیبرال کسی است که همواره از ضمیر من استفاده می کند در بیان و معرفی و خواسته های خودش و واژۀ "ما" در ادبیات لیبرالیسم یک واژۀ مرده و دور انداخته شده است. اگر این تعریف را بخواهیم در قالب دموکراسی و حکومت صورت بندی بدهیم تعریف حکومت دموکراتیک می شود "حکومت "من های" بیشتر به "من های" کمتر و نه آنطور که غلط مصطلح است در "حکومت مردم بر مردم". زیرا مردم یک هویت جمعی و ضد لیبرالیسم است در حالیکه "من ها" فقط تکثر را نشان می دهد و هویت جمع گرایی را القاء و متبادر نمی کند.

4- پرسش بعدی می تواند این باشد  که آیا "لیبرال = من" هر نوع چسبندگی و وابستگی صفات مختلف به این "من" را منتفی و قدغن می داند؟ بعبارت دیگر حالا دیگر نباید از "من مسلمان"، "من مسیحی"، "من آریایی"، "من ژرمن"، "من سفید"، "من سیاه" و امثالهم حرفی زد و برای معرفی "من" خود استفاده کرد؟ پاسخ این است که بهیچوجه این ممنوعیت وجود ندارد. و می توان در عین لیبرال بودن خداباور یا خداناباور، دیندار یا بی دین، سیاه یا سفید"، "سامی یا آریایی" و ... بود. تنها ممنوعیت ارجاع به هویت نژادی یا مذهبی یا ... هنگامی است که "من لیبرال" بخواهد وارد مناسبات اجتماعی و تصمیم گیری برای "من لیبرال"های دیگر بشود. بعبارت دیگر صفت های هویت بخشی های تمایزی "من لیبرال" حق ندارند به "ما" تبدیل شده  و "من"های دیگر را از "من" بودن خود محروم کنند.

5- بعبارت دیگر انسان تحت تعریف فلسفۀ لیبرالیسم نباید و نمی تواند تحت عنوان اکثریت؛ هویت تمایز بخش خارج از "من" لیبرالش را بهیچ انسان (من) دیگری تحمیل و دیکته کند. این اکثریت اگر حتی تناسب 99 به 1 را هم داشته باشند آن 99 نفر مذهبی یا نژادی یا قومی یا - حتی - لیبرال اومانیست مجاز نیستند از آن یکنفر بخواهند و بدتر او را مجبور کنند که "من" های متصف به دین و نژاد و رنگ و ... - در یک متن کلی و نهایی سبک زندگی - آنان را بپذیرد و "من" (سبک زندگی) خودش را که متصف به صفات دیگری است یا نیست نفی و ترک کند. و تازه بعد از تحقق این مرحله است که انسان های "من"ِ متصف به هویت های گوناگون حق و تمایل دارند که با حفظ تمایزهای هویتی خود دور هم بنشینند و با روشی بنام دموکراسی نسبت به تدبیر و مدیریت جامعۀ خود (نفع مشترک) تصمیم بگیرند.

6- بنابراین جوامعی که فردیت انسان را برسمیت نشناخته باشند و حداقل کثر اکثریتی از مردمانش لیبرال نباشند حق و توانایی استفاده از ابزار دموکراسی برای ادارۀ جوامع خود را نه دارند و نه اگر چنین کنند موفق می شوند. بعبارت دیگر دموکراسی متوقف است به پیش شرط لیبرالیسم؛ و نمی شود کشورهای با فرهنگ غالب جامعه محور را با روش دموکراتیک اداره و مدیریت کرد. البته اینک غول از چراغ جادو بیرون آمده و خیلی سخت است که "دموکراسی = داروی همۀ دردها!" را از خواست و فرهنگ بهبود خواهی ابناء بشر با هر سطحی از توسعه یافتگی را حذف نمود. اما بنظرم راه حل این است که باید هر نوع قانون اساسی در کشورهای توسعه نیافته را به شرط پیشینی "قبول فردیت انسان" چنان محکم گره زد که هیچ حاکمی هم نتواند به آن دست درازی کند. - بحث در این زمینه و چه باید کرد باز است و من قصدی و جایی برای تطویلش ندارم -.

7- برکناری مرسی اگر چه دموکراتیک نبود اما مستند به تلاشی که می کرد برای نفی من های دیگر مصری کاملاً موجه بود و اگر در همین ابتدای شروع به دست اندازیش به حوزۀ "سبک زندگی" بخش مدرن جامعۀ مصر پاسخ مناسب نمی گرفت معلوم نبود که در پایان چهارسال ریاست جمهوریش بتوان او را از جامعۀ تغییر ذائقه داده شده اش توسط حکومت خودش به پائین کشید. همانطور که ما ایرانی ها نیز نتوانسته ایم فردیت خودمان را ثبت و از حاکمان جمع گرا پس بگیریم. یا...هو

بعد از تحریر: بدیهی است که سقوط دولت مرسی در مصر پایه های مهمی از اسلام سیاسی را متزلزل کرده و بضرر همۀ دولت ها و حکومت های گرفتار کم و بیش اسلام سیاسی هستند. از ایران که تلاش می کند یک تئوکراسی توتالیتر بوجود بیاورد تا ترکیه که اردوغان هم با اعتراضات کم دامنه تر اما شبیه مصر دست بگریبان است.