همۀ نگاه ها بدستان امریکایی جواد ظریف: روحانی شکست بخورد؛ خامنه ای پیروز نخواهد شد. اما استحاله و ایران ضرر خواهند کرد.

1- اگر بخواهیم سخت ترین و ناراحت کننده ترین روزهای جواد ظریف در طول وزارتش را احصاء کنیم بی تردید سفر اخیر او به امریکا و مذاکره اش با جان کری را باید مهمترین و پرتنش ترین و دشوارترین گفتگوهای طرفین از بدو شروع مذاکرات هسته ای تا کنون دانست. زیرا تا قبل از این و در طول دو سال مذاکره باغرب تا رسیدن به توافق برجام دستور کار ظریف مشخص بود: "باید با امریکا و غرب به توافق برسیم چون ادارۀ اقتصاد کشور ناممکن شده است". بقیۀ کش و قوس های طولانی رسیدن به توافق بحث بر سر چگونگی تنظیم توافق نهایی با استفاده از چه ادبیات و واژه هایی بود که بتواند جام زهر ناگزیر خامنه ای در عقب نشینی از رؤیای اتمی شدن را رقیق و قابل فروش به تندروان حامی اش بکند. البته من بارها و بارها در هنگام مذاکرات از این "برسر جملات و کلمات چانه می زنند تا خامنه ای را بازنده معرفی نکنند" گفته بودم و نوشته بودم برای شما؛ و بعد از انجام توافق نهایی هم همه به درستی برداشت من - در هر دو طرف ایران و غرب - اذعان کردند. لذا مذاکرات هسته ای با همۀ دشواریهایش امری ساده و سهل هم بود در پشت میزهای چانه زنی. اما مشکلترین روز:

2- ماجرا را می دانید و آن مربوط به نکته ای است که سهواً یا عمداً در طول مذاکرات هسته ای از سوی هر دو طرف مغفول مانده و به صراحت در بارۀ آن تعیین تکلیف نشده است. این نکته حالا تبدیل به پاشنۀ آشیل توافق هسته ای شده است که جواد ظریف در حال مذاکره با جان کری جهت حل آن است. اگر این مشکل حل نشود کل برجام برای روحانی و ایران روی هواست و استعداد این را خواهد داشت که بشدت خامنه ای و هوادارنش را پررو کند تا روحانی و دولتش را زیر شدیدترین حملات قرار بدهند. و مهمتر از آن این است که دولت روحانی قادر نخواهد شد عملاً از امتیازات برجام منتفع شود و به اقتصاد ایران سروسامانی بدهد و احتمال شکستش قوت خواهد گرفت. اینکه چرا موضوع به این مهمی مغفول مانده است می تواند بغفلت تیم کارشناس اقتصادی و بانکی تیم مذاکراتی ایران در وین مربوط باشد که یا متوجه قضیه نبوده اند و یا متوجه بوده اند و آن را مثل ضرب المثل "چون صد آید نود هم نزد ماست" فرض کرده اند و برای پرهیز از حساسیت افزایی در نزد امریکایی ها از ورود مستقیم به آن خودداری کرده اند. بدیهی است که تیم امریکایی هم لزومی بورود به این بحث را نمی دیده چون باقی ماندن مبهم این مشکل می توانست حربۀ فشار بهتر و بیشتری را در اختیار امریکا قرار بدهد.

3- اما آن مشکل که هم مشکل نیست و هم طوری مشکل است که امان ظریف و روحانی و کل دولت را بریده و خواب و خوراک را حرامشان کرده و مخالفان برجام را بشدت کیفور و جری کرده چیست؟ از اقتصاد دانان نقل می کنم که "هر پولی که بخواهد در  اقتصاد جهانی معامله شود باید آن پول ابتدا به دلار امریکا تبدیل شود تا بلافاصله این قابلیت را پیدا کند که بسایر ارزهای معتبر جهانی مثل یورو و پوند و امثالهم مورد دادوستد قرار بگیرد. اقتصاددانان می گویند این فعل و انفعال پولی و مالی می تواند در چند ثانیه شروع و بسرانجام برسد. اما شروع آن منوط به داشتن اجازه از امریکاست تا بتوان از دلار تحت مالکیت دولت امریکا - برای همین چند ثانیه عملیات بانکی - استفاده کرد. 

4- واقعیت امر این است که وقتی در برجام تصریح شده است که ایران باید بتواند در مقابل اجرای تعهدات خود به چرخۀ اقتصاد جهانی وصل و از مزایای آن برخوردار شود بطور بدیهی این حق به او داده شده است که بتواند از آن اجازۀ مخصوص برخوردار شده و دارایی ها و پول های خود را با گذراندن از صافی دلار امریکا به یورو تبدیل و دریافت و پرداخت کند. اما امریکا خلف وعده کرده است و صراحت "روح برجام" را کافی ندانسته و به این دلیل که برجام مشخصاً دستور صریحی در مورد اختلاف صادر نکرده است از همکاری در این زمینه خودداری کرده و می کند. جواد ظریف برای حل این مشکل در نیویورک است و اگر قادر بحل مشکل - زود هم - نشود نه دارایی های بلوکۀ شدۀ قبلی ایران قابل دستیابی خواهد بود و نه بانک های اروپایی خواهند توانست - و اگر هم بتوانند اعتماد خواهند کرد - با ایران معامله کنند. چنین اتفاق تلخی روحانی بدون زور و ناتوان حقوقی و حقیقی را زمینگیر خواهد کرد و او هم در عرصۀ اقتصادی و پیامد آن در عرصۀ سیاسی شکست خواهد خورد. البته این بمعنای این نیست که خامنه ای برنده خواهد شد. زیرا خامنه ای شکست خورده و دیگر ابهت شکستۀ شدۀ هسته ای و منطقه ایش قابل بازسازی و بازیابی نیست. اما بیم این می رود که بتواند با شکست روحانی در مقابل غرب و دستاوردهای برجام رجزخوانی های بی ثمرش را مدتی دیگر تداوم بدهد و حتی با آمدن یک دولت تندرو ویرانی ایران را برای مدت بازهم بیشتری طولانی تر بکند.

5- هرچند بشدت از راحت باش بی خیال هاشمی و حرکات لاکپشتی روحانی در همۀ زمینه ها شکار و گله مندم و نمی دانم چه نقشه ای دارند برای عقبتر راندن خامنه ای. اما چون می دانم که شکست روحانی در موضوع برجام اقتصادی بضرر ایران تمام خواهد شد و حتی ممکن است برخی از مردم را هم در قالب "غرور ملی در تقابل با امریکای نامرد" به جبهۀ ضدامریکایی خامنه ای منضم کند مجدداً؛ دلم می خواهد ظریف با دستان پر از امریکا برگردد و این مشکل "سهل انگاری شیطان اوباما و بُل گیری تندروان امریکا از آن و سنگ اندازی سفت و سخت" بطریقی حل شود. چون انتظار امریکا برای اینکه خامنه ای تسلیم کامل شود و حالا که از اسب رهبری جهان اسلام افتاده از اصل ایدئولوژی ضد امپریالیستی زبانی هم بهمین راحتی و زودی دست بکشد انتظار بیهوده و غیرواقعبینانه ایست. و سماجت امریکا در فشار بیشتر به ایران جز میانه روهای سیاسی و زندگی خواهان مدرن و طبقۀ متوسط را تضعیف و له نخواهد کرد. و این خسارت بزرگی به استحالۀ در چشم انداز ایران خواهد زد. یا...هو

بعد از تحریر: مهمترین موضوع روز همین است که نوشتم اگر خوانندگان هیجانی را راضی نمی کند منتظر باشند بزودی یک مطلب اجتماعی و دلقکانه هم سفارشی خواهم نوشت.