جدایی در بریتانیا؛ شوک در دنیا؛ انگلیسی ها وحدت میلیاردرها و محرومان و مهاجران را یکجا شکست دادند!

1- هرچند من اهلیت و صلاحیت و سواد و زبان ورود به رأی بریتانیا در ترک اتحادیۀ اروپا بعد از 43 سال عضویت را ندارم و البته ادعایی هم. اما می خواهم یک برداشت کلی از شوک امروز صبح وارد شده به جهان را بنویسم: ماجرا ابتدا از یک زرنگی دیوید کامرون شروع شد. زمانیکه برای خلع سلاح ملی گراهای افراطی در انتخابات پارلمانی سال گذشته از سویی و منسجم نگاه داشتن اردوی کانسرواتیو های حزب خودش از جانب دیگر وعدۀ همه پرسی داد. کامرون گمان می کرد که با این تاکتیک زیرک علاوه بر اینکه به دو هدف اشاره شده در بالا دست می یابد و یافت. درضمن می تواند این موضوع را حربه ای هم بکند برای تهدید اتحادیه اروپایی و امتیازهای بیشتری برای بریتانیا کسب کند. و البته درست هم هدف گذاری کرده بود و او توانست امتیازات خوب بیشتری را از اتحادیه اروپا بنفع بریتانیا بگیرد. در نتیجه دیوید کامرون بیش از همیشه مطمئن شد که رفراندوم 23 ژوئن را حتماً خواهد برد و مشکلی پیش نخواهد آمد. 

2- نخست وزیر بریتانیا این اطمینان را از آنجایی هم تقویت شده می دید که تقریباً سه گروه اجتماعی پرزور و پر رأی شامل الف- نخبگان مؤثر در حوزۀ اقتصاد و بانک و بیزنس های بزرگ و مدیا و ... همه و همه؛ ب- محرومان و پاپتی ها و بنفیت بگیرها و پ- مهاجران و پناهندگان را در سبد رأی موافقان اتحادیه اروپا حتمی داشت. نه تنها این سه گروه اجتماعی و اقتصادی را با خود همرأی می دید. بلکه بزرگترین حزب رقیبش کارگر را و مهمتر از همه اسکاتلندی ها و ایرلندی های شمالی را هم همدوش داشت. نظر سنجی ها هرچند در این اواخر خطراتی را مخابره می کرد. اما نخست وزیر مطمئن بود که اختلاف هم کم شده باشد بطور قطع او برنده خواهد شد و بریتانیا در اتحادیه خواهد ماند. این را از این جهت هم مطمئن هستم که دیشب با شروع شمارش آرا - که بطور سنتی ابتدا از آرای اسکاتلند و ایرلند و ولز نتیجه بدست می آید - جشن و پایکوبی و خنده های مستانه و متلک به نایجل فاراژ - رهبر حزب استقلال بریتانیا - و ... از سر و کول شبکه های رسمی بی بی سی بالا می رفت. که البته فقط دو ساعت وقت لازم بود که جشن ماندن به ماتم رفتن تبدیل شود و همه در شوک - شاید معجزه ای در آخرین دقایق حاصل شود - چشمانشان به دو دو افتاد. اما معجزه ای در کار نبود و انگلیسی ها همۀ کمپین بسیار قوی موافق ماندن را جارو کرده و به گذشته و خاطرات تبدیل کردند.

3- چرا می گویم انگلیسی ها. مگر بقیه که موافق ماندن بودند انگلسی نبودند؟ چرا همه از جهت شناسنامه ای انگلیسی بودند اما همانطور که گفتم وجه تمایز آشکاری با انگلیسی های طبقۀ متوسط که ملیت جزیی از تعصب سنتی شان است و باقی هم مانده داشتند. هواداران ماندن یا نخبه ها و میلیاردرها بودند. یا محرومان و بنفیت بگیران و یا مهاجران و بعداً انگلیسی شده ها. این سه دسته که اتحادی شگفت انگیز پیدا کرده بودند در این همه پرسی؛ قبل از دغدغۀ ملیت و خلوص فرهنگی دغدغه های اقتصاد و رونق و شاخص های کمّی دیگری مدّ نظرشان بود. در حالیکه انگلیسی های مورد اشارۀ من غرور و عظمت و تاریخ و امنیت و یکپارچگی ملی را در پیشانی خویش حمل می کردند. لذا نگاهی به نتایج ریزتر همه پرسی بما نشان می دهد که در شهرهای بزرگ و اقتصادی و مولتی کالچر مثل لندن و منچستر و نیوکاسل هواداران ماندن پیروز مطلق بوده اند در حالیکه در شهرهای کوچک و دارای خلوص فرهنگ بریتانیایی خواستاران استقلال برندۀ قطعی بوده اند. بعبارت دقیق تر همه پرسی را مخالفان ادغام فرهنگی بردند و خواستار بازگشت به بریتانای تاریخی شدند و هستند.

4- اینکه برخی از تحلیل گران آرای جدایی خواهان از اتحادیۀ اروپا را بیشتر احساسی و غیر عقلانی خوانده و آن را بضرر بریتانیا ارزیابی کرده اند می تواند درست نباشد. زیرا کشته شدن خانم کاکس نمایندۀ هوادار ماندن در اتحادیه بدست یک راست افراطی در سه روز پیش از همه پرسی می توانست بیشترین عاطفۀ موافق را بجامعه پمپ کند و جدایی خواهان را متقاعد احساسی بماندن بکند. در حالیکه دیدیم چنین نشد و حتی مرگ دلخراش خانم کاکس هم انگلیسی های خسته از تسلط الیگارهای اتحادیه بر سرنوشت شان را تحت تأثیر قرار نداد. اما من خیلی حس بدی ندارم نسبت به جدایی بریتانیا از اروپا  مثل یأس سراسری اکثریت نخبگان امروز بریتانیا. زیرا معتقدم که اتحادیۀ اروپا خود بخود بسمت فروپاشی می رفت و می رود و در میان مدت - ده سال آینده - ضعیف تر و ضعیف تر می شد و خواهد شد و فروخواهد پاشید. حالا بریتانیا این فرصت را یافته است که زودتر از بقیه سرنوشت خودش را در دستش بگیرد و خودش هم به اضمحلال اتحادیه در آینده کمک کند. چون اتحادیۀ اروپا بغیر از اتلاف یک سری منابع کشورهای عضو خیلی نتوانسته در سال های اخیر موفق عمل کرده و با بحران هایی همچون مهاجرت و اقتصاد و ... مقابلۀ مؤثر بکند. البته اولش کمی سخت خواهد بود اما خیلی زود بریتانیا خوشبخت تر از کشورهای عضو باقی مانده خواهد شد. مشکل بازار را هم علاوه بر اینکه بریتانیا با کشورهای مشترک المنافع خودش حل خواهد کرد بلکه گمان نمی کنم که اروپا هم کلاً خودش را از بده بستان قابل توجه با اقتصاد بریتانیا محروم کند.

5- می ماند مهمترین بند این گفتار الکن و بریده بریده. و آن اینکه بنظرم یکی از مناطقی که بریتانیای جدید بسرعت مورد توجه قرار داده و هدف خواهد کرد خاورمیانه است و بتبع آن ایران عزیز ما. زیرا بریتانیا برای پیدا کردن بازارهای جدید و جایگزین راه خواهد افتاد و چه جایی بهتر از خاورمیانه که هم سابقۀ بسیار آشنایی برای بریتانیا دارد و هم در شرایط جدید که امریکا می خواهد به آسیای جنوب شرقی استراتژی کج کند؛ بریتانیا این ظرفیت را خواهد داشت که برگردد بسمت حوزۀ نفوز تاریخی خود. ایران اما بدلیل ظرفیت های بالقوۀ استفاده نشده و رها شده در 40 سال اخیر می تواند یک هدف بسیار جذاب برای بریتانیا باشد و برای بدست آوردن بخش بزرگی از بازار ایران هم تلاش خواهد کرد. و این به ایران هم فرصت می دهد که از اشتیاق جدید و ناگزیر بریتانیا بهره برداری کند و روابط اقتصادی بصرفه تر و ارزانتر و پایدارتری را به میراث داران سرزمین ملکه پیشنهاد کند. البته اگر طاعون ضد توسعۀ خامنه ای بهبود یابد.

و ختم کلام اینکه فارغ از هر تحلیلی بر نتیجۀ همه پرسی اخیر؛ کشور بریتانیا باید به دموکراسی و فرهنگ بالندۀ خودش افتخار کند. و این همه پرسی برنده ای جز "انسان فقط هنگامی انسان است که آزادی انتخاب داشته باشد حتی اگر بضرر خودش انتخاب کند" نداشته است. زنده باد انسان و انتخابش! یا...هو